10

Μια σύντομη εκδρομή στον Σαγματά είναι μια καλή ευκαιρία για αναζωογόνηση, κατανυκτικό εκκλησιασμό και επαφή με την φύση.

Όταν δε συνδυάζεται και με εποικοδομητική συζήτηση, τότε μιλάμε για ένα γεμάτο πρωινό Κυριακής.

Ας δούμε τι συζητήσαμε με τον καλό φίλο φωτογράφο και δάσκαλο φωτογραφίας Βασίλη Νίκα, κάτω από την σκιά των δέντρων…

Βασίλη, πώς ξεκίνησε η σχέση σου με τη φωτογραφία; Υπήρξε κάποιο έναυσμα, κάποιο πρόσωπο που σε επηρέασε;

Ξεκίνησα σε σχετικά μεγάλη ηλικία. Στην αρχή με τραβούσε το θέατρο και η μουσική, αλλά κάπου στα 26 μου χρόνια γνώρισα τη φωτογραφία ανεβαίνοντας στα Βαρδούσια. Η θέα από ψηλά με εντυπωσίασε τόσο, που επιστρέφοντας σκεφτόμουν: «Πρέπει να πάρω φωτογραφική μηχανή για να μπορώ να φωτογραφίζω τέτοια τοπία».

Αλλά με το που την απέκτησα, την έστρεψα αμέσως στον άνθρωπο.

……………………………………………………………………………………………………………………..

Ήταν δηλαδή κάτι σαν εσωτερική ανάγκη;

Ναι, αυθόρμητο, βαθιά εσωτερικό. Δεν το εξήγησα ποτέ εντελώς. Δεν με ενδιέφεραν οι «ωραίες» φωτογραφίες, με ενδιέφερε η σύνδεση με τον άνθρωπο.

Επηρεάστηκες από κάποιον φωτογράφο;

Όχι άμεσα. Πολλές φορές ασχολούμαι με κάτι που με συγκινεί ή με προβληματίζει, ξεκινώ από κάτι απλό.

Όπως για παράδειγμα;

Τα παιδιά στη Ριτσώνα. Δεν είχα ποτέ σχέση με το προσφυγικό, μέχρι που ήρθαν στη Χαλκίδα. Πήγα στην αρχή ως εθελοντής, χωρίς πρόθεση να φωτογραφίσω. Αλλά σιγά-σιγά, ένιωσα την ανάγκη να καταγράψω τη ζωή των παιδιών.

Έμεινα 14 μήνες εκεί. Ήταν σαν να ζούσα σε άλλη χώρα, δίπλα στην πόλη μου. Ήταν ένας άλλος πολιτισμός, μια άλλη καθημερινότητα και όλο αυτό με εντυπωσίασε. Ανακάλεσα τα δικά μου παιδικά χρόνια στα Οινόφυτα, εκεί όπου μεγάλωσα

……………………………………………………………………………………………………………….

Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση εκεί ως καλλιτέχνη και ως άνθρωπο;

Ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση –και ταυτόχρονα η μεγαλύτερη ευλογία– εκ των υστέρων ήταν το γεγονός ότι το κοινό είδε στις φωτογραφίες μου τα παιδιά ως παιδιά, όχι ως «πρόσφυγες, ως υπανθρώπους». Αυτή η αναγνώριση του ανθρώπου χωρίς ετικέτες, ήταν για μένα το πιο σημαντικό.

Αυτή η εμπειρία σε άλλαξε;

Όπως κάθε βαθιά ενασχόληση με την τέχνη. Σε αλλάζει αθροιστικά. Όταν δουλεύεις ένα θέμα, είτε είναι φωτογραφία είτε ντοκιμαντέρ, ασφαλώς σε πάει βαθύτερα μέσα σου, σε βελτιώνει, σχετίζεσαι με τον άνθρωπο που για μένα είναι το ζητούμενο.

Αν μπορούσα να περικλείσω σε μια λέξη αυτό που νιώθω είναι οι σχέσεις, αυτές που έχω αποκομίσει μέσα από την διδασκαλία, μέσα από τα project που έχω ολοκληρώσει.

……………………………………………………………………………………………………………………..

Διδάσκεις φωτογραφία από το 2002. Πόσο σημαντικό είναι αυτό για σένα;

Πολύ σημαντικό. Βάζω πάνω απ’ όλα τη σχέση –όχι μόνο τη γνώση. Το ζητούμενο είναι να γίνει η τέχνη βίωμα, να μπει στη ζωή των μαθητών. Να τους αφορά προσωπικά αυτό που κάνουν, να δημιουργηθεί η σχέση με τον άνθρωπο. Αυτό το διάστημα διδάσκω στον Δήμο Περιστερίου και στον Σύλλογο Το Άλωνάκι στην Χαλκίδα.

……………………………………………………………………………………………………………………….

Θέλω να μιλήσουμε και για το ντοκιμαντέρ «Βόρεια Εύβοια: Κανένας Νεκρός»

Όλα ξεκίνησαν πολύ νωρίτερα, από το 2013, όταν ξεκίνησα να παρακολουθώ σταθερά κινηματογράφο. Είχα ξεκινήσει τα γυρίσματα του ΄΄Κάδρου΄΄ στον Π. Συνοικισμό στην Θήβα, όταν ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στην Β. Εύβοια.

Ανέβηκα εκεί όπως και πολλοί άλλοι με σκοπό να βοηθήσω εθελοντικά . Δυστυχώς όμως δεν είδα από τον μηχανισμό μια σοβαρή προσπάθεια να σωθεί το δάσος.

Όλες οι δυνάμεις εστίασαν στο να σώσουν τους ανθρώπους και τις κατοικίες. Όχι όμως το δάσος όπου χάθηκαν 512.000 στρέμματα δάσους! Η επικοινωνιακή επιτυχία της «μη απώλειας ζωών» επισκίασε την καταστροφή της φύσης.

Ήταν οργή και πόνος που έγιναν εικόνα, καθώς όλο αυτό με σημάδεψε.

Χωρίς να ξέρω από ντοκιμαντέρ, πήρα μια κάμερα και πήγα, χωρίς να ξέρω όλο αυτό πως θα βγει.

Τελικά κάνοντας τον πόνο δύναμη ολοκληρώθηκε και προβλήθηκε τόσο στην Χαλκίδα όσο και σε άλλα μέρη, όπου εκφράσαμε την απογοήτευση και την αγανάκτησή μας.

Η φωνή μας όμως παρόλο που αγκαλιάστηκε από το κοινό που το παρακολούθησε, δεν ακούσθηκε όσο θα έπρεπε στα μέσα ενημέρωσης.

Δυστυχώς δεν λειτούργησε όπως θα θέλαμε, δηλαδή να ενταχθεί σε ένα πλαίσιο δράσεων ευαισθητοποίησης του κοινού, όπου θα υποστηριζόταν από επιστήμονες, από ενεργούς ακομμάτιστους πολίτες

………………………………………………………………………………………………………………………..

Ποιο είναι το μήνυμα που θα ήθελες να μείνει;

Να σημειώσω σε αυτό το σημείο, ότι όλα τα κόμματα, όλοι οι μηχανισμοί πιστεύω το ίδιο θα έκαναν μετά το Μάτι. Να μην επιτρέψουν να χαθούν άλλες ζωές. Χάσαμε όμως το περιβάλλον. Μεγιστοποιήσαμε παράλληλα την χρήση του 112 και δεν ξέρω πόσο θα αποδώσει τελικά όλο αυτό.

Θέλω να αφήσω το μήνυμα ότι με το περιβάλλον ασχολούμαστε ελάχιστα και μάλλον λάθος. Λειτουργούμε διασπασμένοι και ανταγωνιστικά ενώ θα έπρεπε να είμαστε ενωμένοι και πιο αποτελεσματικοί.

………………………………………………………………………………………………………………………..

Το «Κάδρο» είναι το πρόσφατο σου έργο, μία ταινία μικρού μήκους μυθοπλασίας. Μίλησέ μας γι’αυτό, τι σε οδήγησε εκεί, τι σε ενέπνευσε;

Κατ’αρχήν να πω ότι καλλιτεχνικά είμαι πιο κοντά σε αυτό, σε σχέση με το ντοκιμαντέρ.

Ήθελα να μιλήσω για τον Συνοικισμό, όχι ιστορικά, αλλά βιωματικά. Να θυμίσω ότι είχε προηγηθεί η επιτυχημένη έκθεση φωτογραφίας για 4 βράδια στην αλάνα που βρίσκεται κάτω από την Ένωση Μικρασιατών Θήβας. Ενώ είχα εικόνα από αυτή την Συνοικία, αυτή η έκθεση με έκανε να καταλάβω ότι εκεί υπάρχει κάτι βαθύτερο. Και αυτό ήθελα να αποδώσω.

Θέλησα να προβάλω τον Συνοικισμό με πολύ περισσότερα από τα καθεαυτά ιστορικά στοιχεία, όχι απλά με το ποιοι έζησαν κτλ, αλλά να δείξω καλλιτεχνικά όλο αυτό το πολιτισμικό φορτίο που φέρει ως τις μέρες μας. Δεν είναι μια ταινία ιστορική, είναι μια ταινία μνήμης ή για την μνήμη.

Δεν ξεκίνησα να μιλήσω για τη μνήμη, αλλά με βρήκε εκείνη στην πορεία, αλλιώς ξεκίνησα και με άλλο τρόπο κατέληξε. Όταν θέλεις να ασχοληθείς με την τέχνη με κάπως βαθύτερο τρόπο, σου αποκαλύπτονται τα δεδομένα.

Τελικά χρησιμοποίησα πλάνα από τον Συνοικισμό, από το Μάζι Αλιάρτου και από το γεφύρι του Γκέλη στην Ασωπία

………………………………………………………………………………………………………………………..

Και το αποτέλεσμα; Κατάφερες να περάσεις το μήνυμα που ήθελες?

Ναι νιώθω πολύ ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα. Το πιο σημαντικό ήταν να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για συγκίνηση. Όχι να επιβάλω τη συγκίνηση. Δεν είχα αυτό ως ζητούμενο. Όταν έβλεπα ανθρώπους να φεύγουν από την προβολή και να το σκέφτονται και την επόμενη μέρα, καταλάβαινα ότι κάτι έγινε. Σημαντικό είναι να νιώσει ο θεατής, να συνδεθεί, να ταυτιστεί με το δημιούργημα.

………………………………………………………………………………………………………………………..

Θέλω να μου μιλήσεις για τον Συνοικισμό, με την δική σου ματιά

Οι σκέψεις μου για τον Συνοικισμό, με τον καιρό άλλαξαν. Ενώ έβρισκα θετικές τις εικόνες με τους μετανάστες, τώρα πια θέλω να επιστρέψει ο βασιλικός και ο ασβέστης, οι Μικρασιάτικες μυρωδιές από τα φαγητά και οι βόλτες και τα γλέντια και όλο αυτό που γινόταν παλιότερα.

Θέλω ο Συνοικισμός να γίνει όπως τον έζησαν οι γονείς και οι παππούδες σας!

………………………………………………………………………………………………………………………..

Πιστεύεις πως η τέχνη μπορεί να αλλάξει την κοινωνία;

Ναι. Αλλά όχι με μεμονωμένες εκδηλώσεις. Με μικρές, πολλές και επαναλαμβανόμενες δράσεις. Όχι μια εκδήλωση, , αλλά πολλές κάθε μήνα. Δομημένα δρώμενα όλα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Αυτή είναι η ουσία: οι σχέσεις, η συνέχεια, η συμμετοχή της κοινότητας.

………………………………………………………………………………………………………………………..

Έχεις ζήσει και στην Θήβα και στην Χαλκίδα. Θα μπορούσαν να συγκριθούν ως προς τις πολιτιστικές τους δράσεις ; Πιστεύεις ότι η Θήβα πολιτιστικά προχωρά όσο θα μπορούσε;

Δεν έχω την απάντηση σε αυτό.

Μια παρατήρηση μόνο : Στη Χαλκίδα γίνονται τόσα πολλά σημαντικά πράγματα από τόσους πολλούς σπουδαίους ανθρώπους, που νιώθεις μικρός, μέρος μιας μεγαλύτερης δράσης. Γίνονται εκδηλώσεις σχεδόν κάθε μέρα από πολλούς φορείς. Δεν προλαβαίνει να κομπάσεις, καθώς βλέπεις άμεσα κάποιον άλλο να κάνει κάτι πολύ καλύτερο. Η σύγκριση σε βελτιώνει και σε συγκρατεί στον ρεαλισμό.

Στη Θήβα, λόγω του μεγέθους της ίσως, με επιφύλαξη θα πω, ότι ο καθένας νομίζει ξεχωριστό τον εαυτό του. Ίσως επειδή οι δράσεις δεν εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Αυτό όμως είναι επικίνδυνο. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε γιατί κάνουμε ό,τι κάνουμε.

Ας πω για μένα λοιπόν ότι εγώ το κάνω γιατί δεν μπορώ αλλιώς!

Το μείζον είναι οι ανθρώπινες σχέσεις.

………………………………………………………………………………………………………………………..

Άρα όλα καταλήγουν στη σχέση με τον άνθρωπο;

Ακριβώς. Αν κάτι έμαθα, είναι πως ό,τι αξίζει μένει μέσα από τις σχέσεις. Αυτές μας αλλάζουν, μας ωριμάζουν.

Και γι’ αυτό κάνουμε τέχνη!

ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΕΛΕΚΑΣ