25

Σύγκρουση δεξαμενόπλοιων λόγω ηλεκτρονικών παρεμβολών που συνδέονται με τις πολεμικές επιχειρήσεις Ιράν-Ισραήλ – Επείγον μήνυμα προς τους Ελληνες εφοπλιστές από το υπ. Ναυτιλίας

Με πληροφοριακό δελτίο που εξέδωσε τη Δευτέρα, ο βρετανικός οργανισμός ναυσιπλοΐας (United Kingdom Maritime Trade Operations – UKMTO) προειδοποιούσε για τον κίνδυνο ηλεκτρονικών παρεμβολών στα συστήματα ναυσιπλοΐας των πλοίων που διέρχονται από τα Στενά του Ορμούζ, ανοικτά του Ιράν. Ηλεκτρονικών παρεμβολών που συνδέονται με τις εν εξελίξει πολεμικές επιχειρήσεις και τα στρατιωτικά μέσα που βρίσκονται συγκεντρωμένα στην περιοχή.

Στο σχετικό έγγραφο γινόταν αναφορά σε «αξιοσημείωτη αύξηση ηλεκτρονικών παρεμβολών κατά μήκος του Περσικού Κόλπου και των Στενών του Ορμούζ». Λίγες μόλις ώρες αργότερα και συγκεκριμένα 20΄ μετά τα μεσάνυχτα της Δευτέρας, δύο δεξαμενόπλοια που διέρχονταν από τα Στενά του Ορμούζ, τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ιράν και Ομάν, συγκρούστηκαν, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει πυρκαγιά. Το συμβάν προκάλεσε αναταραχή στην παγκόσμια ναυτιλιακή κοινότητα καθώς αρχικά υπήρξαν φόβοι ότι τα δεξαμενόπλοια επλήγησαν από διασταυρούμενα πυρά Ιράν και Ισραήλ ή από πλωτή νάρκη.

Τα δεδομένα όμως που προέκυψαν στη διάρκεια της χθεσινής ημέρας κατέτειναν στην εκδοχή του ναυτικού ατυχήματος. Το πρώτο από τα δύο δεξαμενόπλοια που συγκρούστηκαν είναι το «Adalynn». Επλεε υπό σημαία Αντίγκουα και η πλοιοκτήτρια εταιρεία του εμφανίζεται να έχει την έδρα της στην Ινδία. Είχε φορτώσει αργό πετρέλαιο από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και έπλεε με πορεία προς τα νοτιοανατολικά. Το δεύτερο δεξαμενόπλοιο είναι το «Front Eagle». Πρόκειται για ένα μεγάλου τύπου τάνκερ (VLCC – Very Large Crude Carrier) που μετέφερε εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου από το Ιράκ με τελικό προορισμό την Κίνα. Εχει σημαία Λιβερίας, ενώ η διαχειρίστρια εταιρεία εμφανίζεται να εδρεύει στην Αθήνα. Από τη σύγκρουση προκλήθηκε πυρκαγιά στο «Adalynn», με την ακτοφυλακή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων να απομακρύνει με ασφάλεια από το φλεγόμενο τάνκερ τα 24 μέλη του πληρώματος.

Αντίθετα, το «Front Eagle» υπέστη μόνο μικρές ζημιές, με τα μέλη του πληρώματος να μην αντιμετωπίζουν κίνδυνο και τους υπευθύνους της εταιρείας να δηλώνουν στο πρακτορείο Reuters ότι «δεν υπάρχουν ενδείξεις πως η σύγκρουση οφείλεται σε σκόπιμη ενέργεια». Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές τα δύο πλοία παρέμεναν στην περιοχή, έχοντας δηλώσει ακυβερνησία.

Επείγον μήνυμα προς τους Ελληνες εφοπλιστές από το υπ. Ναυτιλίας – Προτρέπει τους κυβερνήτες των πλοίων να προχωρούν σε διασταυρώσεις στοιχείων που προκύπτουν από τα συστήματα πλοήγησης.

Με αφορμή τα τελευταία γεγονότα, το υπουργείο Ναυτιλίας και συγκεκριμένα η Διεύθυνση Ποντοπόρου Ναυτιλίας έστειλε χθες νέο, επείγον μήνυμα προς τους Ελληνες εφοπλιστές. Σ’ αυτό τους επισημαίνει μεταξύ άλλων την «αισθητή αύξηση των ηλεκτρονικών παρεμβολών στην περιοχή του Περσικού Κόλπου και των Στενών του Ορμούζ, από την οποία προκαλείται σημαντική διαταραχή στην αναμετάδοση της θέσης των πλοίων μέσω αυτόματων συστημάτων και επηρεάζεται ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός τους».

Προτρέπει μάλιστα τους κυβερνήτες των πλοίων που διέρχονται από την περιοχή του Περσικού Κόλπου και των Στενών του Ορμούζ να προχωρούν σε «διασταυρώσεις των στοιχείων που προκύπτουν από τη χρήση των ηλεκτρονικών συστημάτων πλοήγησης και ενδεχομένως να έχουν επηρεαστεί από τις ανωτέρω παρεμβολές».

Ανακοίνωση εξέδωσε και το στρατηγείο της ευρωπαϊκής ναυτικής επιχείρησης «Ασπίδες» στη Λάρισα, σημειώνοντας ότι παρά τα γεγονότα των τελευταίων ημερών ο κίνδυνος για τη διεθνή ναυτιλία στην περιοχή παραμένει χαμηλός, τουλάχιστον για τα πλοία που διέρχονται από την περιοχή και δεν έχουν διασύνδεση με το Ισραήλ. «Οι “Ασπίδες” εξακολουθούν να υποστηρίζουν τη ναυτιλιακή κοινότητα παρέχοντας υπηρεσίες προστασίας – συνοδείας (close protection) και εποπτείας (monitoring) στην Ερυθρά Θάλασσα, τα Στενά του Μπαμπ Ελ Μπαντέμπ και τον Κόλπο του Αντεν».

Σύμφωνα με τις τελευταίες αναφορές εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ασφάλειας ναυσιπλοΐας, από την έναρξη των πολεμικών συγκρούσεων μεταξύ Ιράν και Ισραήλ η κίνηση στα Στενά του Ορμούζ έχει καταγράψει μείωση της τάξης του 30% με πολλά δεξαμενόπλοια να παραμένουν στο αγκυροβόλιο της Φουτζέιρα έως ότου σταθεροποιηθεί η κατάσταση στην περιοχή. Στις 9 Ιουνίου, ενδεικτικά, καταγράφηκαν 147 διελεύσεις φορτηγών πλοίων και 6 ημέρες αργότερα, τη 15η Ιουνίου, 111.

«Φουρτούνες» στη ναυτιλία, αναταράξεις στο διεθνές εμπόριο

Από τους αρχαίους θαλασσοπόρους που διέσχιζαν τα νερά τους με μπαχαρικά και μετάξι μέχρι τα σημερινά τάνκερ-κολοσσούς, που μεταφέρουν τα καύσιμα που τροφοδοτούν την παγκόσμια οικονομία, τα Στενά του Ορμούζ είχαν ανέκαθεν τεράστια γεωπολιτική και οικονομική σημασία. Ο ρόλος του θαλάσσιου διαύλου που χωρίζει το Ιράν και το Ομάν, συνδέοντας τον Περσικό Κόλπο με την Αραβική Θάλασσα, είναι νευραλγικός για την παγκόσμια ναυτιλία, καθώς συνδέει τους πετρελαιοπαραγωγούς της Μέσης Ανατολής με τις αγορές στην Ασία, στην Ευρώπη, στην Αμερική και όχι μόνον.

Με φόντο την κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, ο ιστορικός αυτός διάδρομος επανέρχεται στο προσκήνιο, όχι μόνον ως εμπορική οδός, αλλά ως μια πυριτιδαποθήκη που μπορεί να καθορίσει την πορεία της οικονομίας, διαταράσσοντας για πολλοστή φορά τα τελευταία χρόνια τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Η απειλή της Τεχεράνης ότι θα κλείσει τα Στενά του Ορμούζ –έστω και ως μέσο διαπραγμάτευσης– έχει προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία. Υπολογίζεται ότι περίπου το ένα πέμπτο της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου (περίπου 21 εκατ. βαρέλια την ημέρα) διέρχεται από την περιοχή, ιδίως από τις πλούσιες σε υδρογονάνθρακες χώρες του Κόλπου: τη Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, το Κουβέιτ, το Κατάρ, τα ΗΑΕ και, φυσικά, το Ιράν. Πέρα από το πετρέλαιο, τεράστιες ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) εξάγονται επίσης από τα Στενά του Ορμούζ.

Στη σκιά των εξελίξεων, αναλυτές εκτιμούν πως οι τιμές θα εκτοξεύονταν σε δυσθεώρητα ύψη, με την Goldman Sachs να προειδοποιεί ότι ένα παρατεταμένο κλείσιμο των Στενών θα μπορούσε να ωθήσει τις τιμές πάνω από τα 100 δολάρια ανά βαρέλι, προκαλώντας πρωτοφανείς πληθωριστικές πιέσεις. Βιομηχανίες που εξαρτώνται από το πετρέλαιο, από τις μεταφορές έως την παραγωγή ενέργειας, θα αντιμετώπιζαν σοβαρές ελλείψεις και εκτόξευση του κόστους.

Με τις εχθροπραξίες ανάμεσα στο Τελ Αβίβ και στην Τεχεράνη να συνεχίζονται για έκτη ημέρα σήμερα, πολλοί πλοιοκτήτες αποφεύγουν τον στρατηγικά σημαντικό δίαυλο, αντανακλώντας ένα αυξανόμενο αίσθημα ανησυχίας στον κλάδο, όπως προειδοποιεί η μεγαλύτερη ναυτιλιακή ένωση στον κόσμο. Ο Γιάκομπ Λάρσεν, επικεφαλής ασφαλείας της Bimco, η οποία εκπροσωπεί τους παγκόσμιους πλοιοκτήτες, δήλωσε ότι η σύγκρουση προκάλεσε «μέτρια μείωση» στον αριθμό των πλοίων που πλέουν στην περιοχή. «Σε περιόδους αυξημένων απειλών για την ασφάλεια, οι ναύλοι μεταφοράς και οι μισθοί των πληρωμάτων συχνά αυξάνονται, δημιουργώντας ένα οικονομικό κίνητρο για ορισμένους να αναλάβουν τον κίνδυνο να περάσουν από ζώνες συγκρούσεων. Ενώ αυτές οι δυναμικές μπορεί να φαίνονται στοιχειώδεις, είναι οι ίδιοι οι μηχανισμοί που έχουν στηρίξει το παγκόσμιο εμπόριο μέσω συγκρούσεων και πολέμων εδώ και αιώνες», τόνισε.

Το Ιράν απειλεί με αποκλεισμό των Στενών του Ορμούζ από όπου διέρχεται το ένα πέμπτο της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου.

Κρίσιμος κόμβος

Τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν παράλληλα σημαντικό κόμβο για το παγκόσμιο εμπόριο, καθώς τα λιμάνια της περιοχής, όπως το Χορ Φακάν και το Τζέμπελ Αλί, χρησιμεύουν ως ενδιάμεσα σημεία στα παγκόσμια ναυτιλιακά δίκτυα. Η πλειονότητα των φορτίων από αυτά τα λιμάνια προορίζεται για το Ντουμπάι, το οποίο έχει γίνει κόμβος για την κίνηση εμπορευμάτων με υπηρεσίες τροφοδοσίας στον Περσικό Κόλπο, στη νότια Ασία και στην ανατολική Αφρική. Ο Πίτερ Τίρσγουελ, αντιπρόεδρος Ναυτιλίας και Εμπορίου στη S&P Global Market Intelligence, επισήμανε ότι μεγάλοι ναυτιλιακοί όμιλοι αρχίζουν να «αποφεύγουν» τον διάπλου από τα Στενά του Ορμούζ τις τελευταίες ημέρες. «Ο αντίκτυπος που είχαν οι αντάρτες Χούθι στη ναυτιλία μέσω της Ερυθράς Θάλασσας ήταν εμφανής. Αν και οι πρόσφατες επιθέσεις κατά της ναυτιλίας σε αυτήν την περιοχή είναι πολύ λίγες, η απειλή έχει οδηγήσει τη συντριπτική πλειονότητα του εμπορίου εμπορευματοκιβωτίων να μετακινείται γύρω από τη Νότια Αφρική. Αυτό συμβαίνει τον τελευταίο χρόνο», ανέφερε στο CNBC. «Οι εταιρείες δεν σχεδιάζουν να επιστρέψουν μαζικά στην Ερυθρά Θάλασσα και έτσι η ίδια η απειλή γύρω από μια στενή, πλην όμως σημαντική διαδρομή όπως τα Στενά του Ορμούζ θα είναι αρκετή για να διαταράξει σοβαρά τη ναυτιλία», πρόσθεσε.

Το Ιράν γνωρίζει ότι ένας πλήρης αποκλεισμός των Στενών θα προκαλούσε παγκόσμια κατακραυγή και θα έπληττε παράλληλα και τη δική του οικονομία, καθώς εξάγει πάνω από 1,5 εκατ. βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, όλα μέσω του πορθμού του Ορμούζ. Εάν έχανε αυτά τα έσοδα, η ιρανική οικονομία «θα γονάτιζε» γρήγορα, εξακολουθεί ωστόσο να χρησιμοποιεί την απειλή αυτή ως διαπραγματευτικό χαρτί ή μέσο αποτροπής. Κατά ειρωνικό τρόπο, η μόνη χώρα στην περιοχή που δεν θα αντιμετώπιζε άμεσες συνέπειες είναι το Ισραήλ. Η εκτιμώμενη κατανάλωσή του, ύψους 220.000 βαρελιών αργού πετρελαίου την ημέρα, προέρχεται από χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν, από όπου εξάγεται μέσω του αγωγού Μπακού – Τιφλίδα – Τσεϊχάν, ο οποίος διασχίζει την Τουρκία προς την Ανατολική Μεσόγειο.Unmute

Τα Στενά του Ορμούζ είναι κάτι περισσότερο από μια απλή ναυτική οδός: είναι μια σανίδα σωτηρίας για την παγκόσμια ενέργεια. Χωρίς εύκολες παρακάμψεις για τις ροές πετρελαίου ή LNG, κάθε φορά που αναζωπυρώνονται οι εντάσεις στην περιοχή, οι αγορές κλυδωνίζονται. Μια λάθος κίνηση σε μια ήδη κλιμακούμενη περιφερειακή σύγκρουση θα προκαλούσε παγκόσμια ενεργειακή κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες.