1,5K

Πρέπει η πρόσβαση στις παραλίες να είναι ελεύθερη;

 Η δράση του κινήματος της πετσέτας απασχολεί το κοινό και τα ΜΜΕ. Αρκετοί συμπολίτες μας, προερχόμενοι από «τουριστικά» μέρη, διαδηλώνουν στις παραλίες της χώρας ζητώντας να απομακρυνθούν από αυτές ξαπλώστρες, ομπρέλες και άλλα στοιχεία που εμποδίζουν την πρόσβαση  του κοινού στους αιγιαλούς.

 Το ερώτημα που τίθεται αναμφίβολα είναι ποια πρέπει να είναι η σχέση των πολιτών με το δημόσιο χώρο. Σε αυτό το ερώτημα επιχειρεί να δώσει απαντήσεις και η (οικονομική) επιστήμη.

 Eν προκειμένω ο αμφιλεγόμενος  Garett Hardin που έγραψε το 1968 ένα επιδραστικό άρθρο με τίτλο “The Tragedy of the Commons”.Σε αυτό παρουσιάζει ούτε λίγο ούτε πολύ την απαισιόδοξη άποψη που λέει ότι τα «κοινά» αγαθά είναι προορισμένα να καταστραφούν αν παραμείνουν δημόσια. Η άποψη του Garett Hardin βρήκε υποστηρικτές αλλά και επικριτές. Αποτέλεσε όμως τη βάση για τη δημιουργία ενός νέου όρου που περιγράφεται από την πρόταση «Η τραγωδία των κοινόκτητων πόρων».

 Ο  όρος αυτός περιγράφει μία κατάσταση όπου οι πολίτες επιχειρούν μεμονωμένα να αξιοποιήσουν ένα δημόσιο αγαθό προς όφελος τους δίχως να δίνουν σημασία για τον αντίκτυπο των ενεργειών τους στους άλλους. Το  τελικό αποτέλεσμα αυτής της συμπεριφοράς είναι η εξαφάνιση του δημόσιου αγαθού.

  Παραδείγματα όπου επιβεβαιώνεται το θεωρητικό πλαίσιο  της «τραγωδίας των κοινόκτητων πόρων» μπορούν να βρεθούν πολλά. Εν τάχει αναφέρονται η , υπεραλιεία, η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η υπερκατανάλωση πόσιμου νερού.

 Στην  περίπτωση με την οποία καταπιάνεται το παρόν άρθρο  το  αγαθό που τείνει να εξαντληθεί  είναι η πρόσβαση στις παραλίες. Εφόσον παράγεται σε ένα δημόσιο χώρο(στις παραλίες) μπορεί να καταναλωθεί από όλους τους πολίτες, το θέμα όμως είναι πως η κατανάλωση αυτή ενδέχεται να είναι ανταγωνιστική. Ενδέχεται δηλαδή η «κατανάλωση» της παραλίας από μία ομάδα πολιτών να αποτρέπει την «κατανάλωση» της από άλλες.

 Στην περίπτωση των παραλιών καταγγέλλεται πως κάποιοι επιχειρηματίες τις έχουν καταπατήσει βάζοντας τραπεζοκαθίσματα ακόμα και πάνω στο κύμα. Νομικά μιλώντας τίθενται ερωτήματα για το κατά πόσον ευσταθούν οι προαναφερόμενες καταγγελίες καθώς και για την ποινή με την οποία πρέπει να τιμωρηθούν οι όποιες παραβάσεις.

 Οικονομικά μιλώντας η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη. Η απελευθέρωση της πρόσβασης στις παραλίες δίχως όρους και προϋποθέσεις ενδέχεται να οδηγήσει στην καταστροφή τους. Δεν είναι μόνο οι ξαπλώστρες και οι ομπρέλες αλλά και τα κτίσματα που μπορούν να χτιστούν πέριξ των παραλιών, τα σκουπίδια με τα οποία μπορούν να γεμίσουν αυτές, η υποβάθμισή τους εν γένει. Άρα το ζητούμενο δεν είναι να απελευθερωθεί πλήρως η πρόσβαση στις παραλίες αλλά πως μπορεί να περιοριστεί αυτή προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. 

  Μία λύση προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η ιδιωτικοποίηση. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της, η ιδιωτικοποίηση των παραλιών προσφέρει οικονομικό όφελος στους ιδιώτες που θα πασχίσουν να αξιοποιήσουν  τα όποια παραλιακά φιλέτα και να αντλήσουν κέρδη από αυτά. Οι εν λόγω ιδιώτες θα έχουν όφελος από τη διατήρηση της περιουσίας τους σε καλή κατάσταση άρα θα έχουν συμφέρον να διατηρούν τις παραλίες καθαρές. Η πραγματικότητα δε φαίνεται να επιβεβαιώνει απόλυτα αυτή τη θέση ενώ τίθεται και θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης όταν κάποιος που δεν έχει να πληρώσει δε μπορεί να κάνει μπάνιο στη θάλασσα.

 Μια άλλη λύση-σύμφωνα με την οικονομική θεωρία- είναι η κυβερνητική ρύθμιση. Το κράτος καλείται να ρυθμίσει την πρόσβαση στις παραλίες να επιβραβεύσει εκείνους που τηρούν τους νόμους του και να τιμωρήσει εκείνους που τους παραβιάζουν. Όμως και εδώ τίθενται κάποια ερωτήματα. Πρώτον, πως θα διασφαλίσουμε ότι οι κυβερνητικές ρυθμίσεις είναι οι πλέον ενδεδειγμένες; Δεύτερον ποιος θα μεριμνά για την τήρησή τους και με τι κόστος; 

 Εν τέλει το κίνημα της πετσέτας, ασχέτως πως αυτοπροσδιορίζεται και από που προέρχεται θέτει-άθελά του ενδεχομένως- δύο ερωτήματα που έχουν ιδεολογικές προεκτάσεις. Δημόσιες παραλίες ή ιδιωτικές; Και με τι όρους χρήσης;

Πηγές
https://en.wikipedia.org/wiki/Tragedy_of_the_commons
https://online.hbs.edu/blog/post/tragedy-of-the-commons-impact-on-sustainability-issues
https://blogs.scientificamerican.com/voices/the-tragedy-of-the-tragedy-of-the-commons/
https://www.onlineclassroom.gr/_gfx/files/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CF%8C%CF%83%CE%B9%CE%B1-%CE%99%CE%B4%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC%20%CE%B1%CE%B3%CE%B1%CE%B8%CE%AC.pdf